Aigaio365 > ΚΟΙΝΩΝΙΑ > Τα σκουπίδια μας, οι πληγές των ακτών και των θαλασσών

Τα σκουπίδια μας, οι πληγές των ακτών και των θαλασσών

Από τις Νησίδες της ΕφΣυν

Συντάκτης: Βάση Παναγοπούλου

Τι δουλειά έχει μια σαγιονάρα αφημένη στην παραλία, ένα κουτί αναψυκτικού δίπλα της, ένας πλαστικός σύνδεσμος απαραίτητος στο στήσιμο μιας σκηνής, η πλαστική συσκευασία φαγητού, ένα άδειο μπουκάλι νερού, μερικά καπάκια μπουκαλιών παραχωμένα στην άμμο μαζί με αγκίστρια ψαρέματος που κρέμονταν από περιπεπλεγμένη πετονιά ψαρέματος και κάποια μισοδιαλυμμένα κομμάτια φελιζόλ; Δεν γνωρίζω.

Αυτό που μπορώ να πω με σιγουριά είναι ότι τα συνάντησα ένα ένα, σε μια έκταση μόλις πέντε μέτρων, σε μια πολυσύχναστη παραλία κυκλαδίτικου νησιού.

Σε μια άλλη παραλία, οργανωμένη, με ξαπλώστρες, ομπρέλες -έξι ευρώ, πρέπει να παραγγείλετε για να μπορέσετε να κάτσετε-, σε έκταση μόλις ενός τετραγωνικού μέτρου βρήκα τρία παραχωμένα στην άμμο αποτσίγαρα.

Δίπλα τους δυστυχώς, κατά παράβαση κάθε λογικής αλλά και αισθητικής, μας περίμενε διπλωμένο και ελαφρά βυθισμένο στην άμμο ένα αντικείμενο γυναικείας προσωπικής υγιεινής.

Στην ίδια παραλία, σε μια απόσταση περίπου πενήντα μέτρων που την περπάτησα μαζί και με άλλους απεγνωσμένους – θέλω να κάνω μπάνιο σε καθαρή θάλασσα-, για να βρω άνοιγμα καθαρό από επιπλέοντα πλαστικά σακουλάκια, φύλλα φυτών, φτερά αλλά και κίτρινες βρομιές με φουσκάλες στην επιφάνεια της θάλασσας, ώστε να βουτήξω να δροσιστώ – έπνεε βέβαια νοτιάς-, ανακάλυψα, και ομολογώ ότι δεν περισυνέλεξα, τα εξής:

ένα πλαστικό ποτήρι του καφέ,
ένα παιδικό μπαλόνι στερεωμένο με μια πέτρα,
το καλαμάκι ίσως από το ποτήρι του καφέ,
κομμάτια φελιζόλ (από τις μεγαλύτερες απειλές του θαλάσσιου οικοσυστήματος),
συστάδες ξεραμένων φυκιών ανακατεμένων με χαρτί -μάλλον μωρομάντιλο- και το δίχτυ από απόχη ψαρέματος,
ένα μικρό πλαστικό μπουκάλι νερού με την ετικέτα του να έχει ήδη μισοξεκολλήσει -αυτό είναι σημειολογική παρατήρηση που καταδεικνύει τον χρόνο που βρισκόταν εκεί χωρίς κανείς να ενδιαφερθεί να το μαζέψει-,
ένα μικρό λευκό ποτηράκι καφέ από πολυπροπυλένιο (από τις σοβαρότερες πληγές ρύπανσης τα είδη μιας χρήσης αλλά και από το συγκεκριμένο υλικό),
ένα κομμάτι μισοφαγωμένου μπλε πλαστικού -μάλλον καπάκι-,
ένα κόκκινο που είχε γίνει ροζ από τον χρόνο έκθεσης στον ήλιο καπάκι πλαστικό νερού,
μία ανακυκλώσιμη χάρτινη συσκευασία ζάχαρης,
μία μαύρη πλαστική σακούλα περιστοιχισμένη από κομμάτια ξύλου από σπασμένο καφάσι μαναβικής,
μία πλαστική συσκευασία παγωτού,
μία ετικέτα από σκληρό χαρτόνι κάποιου είδους ψαρέματος,
δύο ακόμη αποτσίγαρα,
μία πλαστική συσκευασία από κάτι φαγώσιμο,
ένα καφέ γυαλάκι που κάποτε θα στόλιζε μάλλον κάποιο ρούχο ή υπόδημα.

Κουράστηκα να τα γράψω, απογοητεύτηκα που τα είδα, αγανάκτησα που οι ιδιοκτήτες δύο οργανωμένων επιχειρήσεων δεν είχαν φροντίσει από το πρωί ή κατά τη διάρκεια της ημέρας να καθαρίσουν τον χώρο.

Οχι όλη την παραλία, αλλά τον χώρο τον οποίο εκμεταλλεύονταν εμπορικά και ο οποίος τους έδινε το μεροκάματό τους. Και όλα αυτά σε μία από τις κύριες παραλίες του νησιού.

Να μη μιλήσω για το συμπιεσμένο πακέτο τσιγάρων που σκόνταψε επάνω του το βλέμμα μου καθώς περιεργαζόμουν τα απόκρημνα βράχια μέσα στα οποία το είχαν στριμώξει σε απομονωμένη παραλία -από τις ωραιότερες -, που σίγουρα βρισκόταν εκεί πάρα πολύ χρόνο αφού το χρώμα του είχε ξεθωριάσει (τι θα του κόστιζε άραγε να το πάρει μαζί του και να το πετάξει στην πόλη;)

Δεν θα σχολιάσω περαιτέρω ούτε τα άδεια μεταλλικά κουτάκια μπίρας συνδυασμένα με πακέτο τσιγάρων και μπουκάλι νερού, στριμωγμένα στη δέστρα μιας μικρής προβλήτας, που είναι συνήθης πρακτική όσων δένουν εκεί τις βάρκες ή τα ψαροκάικά τους.

Θα χρησιμοποιήσω τα δικά μου ευρήματα, ενός μόνου ανθρώπου, σε τρεις διαφορετικές παραλίες και ένα λιμανάκι.

Μπορείτε να διανοηθείτε πόσα τέτοιου είδους σκουπίδια λερώνουν ακτές και θάλασσες;

Στη χώρα μας και κατόπιν σε κάθε μία χώρα του κόσμου; Και όλα αυτά μαζί μήπως δημιουργούν μια άλλη γη; Μια σκουπιδογή;

Να δεχτούμε ότι κάποια από αυτά τα σκουπίδια είναι αποτέλεσμα ατυχήματος. Εντάξει, φύσηξε άνεμος και πήρε το μπαλόνι, κόπηκε η πετονιά από το καλάμι ψαρέματος που πιάστηκε σε βράχο.

Πόσα από τα προαναφερθέντα ευρήματα ήταν αποτέλεσμα ατυχούς στιγμής και πόσα από αυτά στυγνής αδιαφορίας;

Τα επίπεδα ανάγνωσης τέτοιων ανθρώπινων συμπεριφορών, πολλά. Ετσι συμπεριφερόμαστε και στο σπίτι μας;

΄Η μόνο έξω από αυτό; Και για ποιο λόγο; Η αισθητική, ήτοι το να ξαναπάω την επομένη στο ίδιο μέρος και να το βρω καθαρό γιατί το άφησα καθαρό και όχι γιατί κάποιος άλλος ανέλαβε να καθαρίσει τα δικά μου σκουπίδια -όχι, το είναι υποχρεωμένος επειδή πληρώσαμε την καρέκλα και καφέ/νερό δεν είναι επιχείρημα-, δεν υπάρχει σαν σκέψη;

Ο σεβασμός τόσο του συνανθρώπου που θα έρθει μετά από εμάς να κάτσει στο ίδιο σημείο;

Ψιλά γράμματα; Η έγνοια για αυτό που μας κρατάει συντροφιά, μας χαρίζει στιγμές χαλάρωσης, δροσιάς, γιατί απουσιάζει;

Δεν μπορώ να εξηγήσω βήμα το βήμα τα δύο καυτά θέματα: της έγνοιας και του σεβασμού, αλλά θα αναφερθώ γενικά.

Οποιος αντιλαμβάνεται το γεγονός ότι όλα είναι κύκλος στη ζωή, όλα συνδέονται μεταξύ τους, έμψυχα και άψυχα, φυτά, δέντρα και άνθρωπος, αέρας και θάλασσα, γη και ουρανός, αυτό που πλέον ονομάζεται και υποστηρίζεται από την Ε.Ε ως κυκλική οικονομία, τότε θα κατανοήσει ότι ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε σε όλα τα παραπάνω, δηλαδή σε αυτό που ουσιαστικά μας δίνει ζωή και μας κρατάει στη ζωή, αντανακλά και στον τρόπο που συμπεριφερόμαστε στον ίδιο μας τον εαυτό, τους δικούς μας και τον περίγυρό μας.

Γιατί αυτό είναι το περιβάλλον και αυτή τη δουλειά κάνει. Μας δίνει ζωή και μας συντηρεί στη ζωή, μας τρέφει, μας προστατεύει.

Και εμείς ακόμα συζητάμε τι είναι το περιβάλλον -μην είναι τα άσπαρτα ψηλά βουνά, μην είναι το νιο φεγγάρι;- σαν να είναι κάτι ξένο από εμάς, μια παραπάνω ακόμη υποχρέωση που ώχου μωρέ, πρέπει και με αυτή να ασχοληθούμε.

Δεν έχουμε καταλάβει ότι περιβάλλον είναι το ίδιο μας το σαρκίο, το οποίο εμείς οι ίδιοι καταδικάζουμε με κάθε τέτοια συμπεριφορά σε αργό θάνατο; Και ιδού τι έχουμε δημιουργήσει ως φυλή ανθρώπων.

Περίπου τρία δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ακατέργαστα λύματα καταλήγουν ετησίως στη θάλασσα.

Περίπου ένα 13% από το σύνολο του όγκου των βιομηχανικών λυμάτων καταλήγουν στις θάλασσες μέσω των ποταμών.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι το 80% των απορριμμάτων που βρίσκουμε στις θάλασσες προέρχεται από ανθρώπινες δραστηριότητες στην στεριά και μόνο το 20% αφορά τις δραστηριότητες των ανθρώπων στη θάλασσα.

Περίπου 8 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών σκουπιδιών καταλήγουν κάθε χρόνο στους ωκεανούς και περίπου διακόσιοι εξήντα εννέα χιλιάδες (269.000) τόνοι πλαστικών επιπλέουν στην επιφάνειά τους.

Αυτός ο αριθμός μεταφράζεται σε περισσότερα από πέντε τρισεκατομμύρια κομμάτια μικροπλαστικών, μήκους από 1 έως 5mm, που επιπλέουν στην επιφάνεια των ανοιχτών ωκεανών της Γης.

Σε πέντε διαφορετικά σημεία αυτών έχουν δημιουργηθεί τεράστιες μάζες πλαστικών, που καλύπτουν εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, τα οποία ταξιδεύουν προς όλες τις κατευθύνσεις.

Η γνωστότερη αποκαλείται «The Great Pacific Garbage Patch» και αφορά μια σκουπιδομάζα πλαστικών που πλέει στον Ειρηνικό Ωκεανό ανάμεσα στις ακτές της Καλιφόρνιας και της Χαβάης, ενώ καταλαμβάνει μια έκταση, σύμφωνα με πληροφορίες που έδωσαν εθελοντές και ερευνητές, διπλάσια από την έκταση της Πολιτείας του Τέξας.

Από τι αποτελείται; Από πλαστικά που έχουν αποσυντεθεί με τη βοήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας και της επαφής με το θαλασσινό νερό και προέρχονται κυρίως από συσκευασίες τροφών, ποτών και ρούχων, βάσει των δεδομένων που συλλέχθηκαν έπειτα από είκοσι τέσσερις αναγνωριστικές εξορμήσεις ειδικών επιστημόνων σε μια περίοδο έξι χρόνων στη συγκεκριμμένη περιοχή.

Ολα τα δεδομένα συγκεντρώθηκαν και εκδόθηκαν από μια έρευνα, την PLOS One, την πρώτη που ασχολήθηκε με το μέχρι στιγμής άλυτο πρόβλημα τόσο λόγω κόστους, χρόνου αλλά και πολυπλοκότητας, αφού ένας μεγάλος όγκος μικροπλαστικών (μέρη των μεγάλων πλαστικών που έχουν αποσυντεθεί σε μικρά κομμάτια) βρίσκεται ήδη στον βυθό των ωκεανών όπου και μάλλον πρόκειται να παραμείνουν για αιώνες, αφού η απαραίτητη ηλιακή ακτινοβολία που προκαλεί τη βιοδιάσπαση των υλικών δεν φτάνει σε αυτά τα βάθη.

Ενα μικρό δείγμα τού τι συμβαίνει στη χώρα μας αποτελούν τα στοιχεία που δόθηκαν πέρσι στη δημοσιότητα, στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Εθελοντικού Καθαρισμού Ακτών για το έτος 2015 -που πραγματοποιείται κάθε Σεπτέμβριο- από την HELMEPA, και αφορούσαν τη συλλογή και καταγραφή εννέα τόνων απορριμμάτων που περισυλλέχθηκαν από εκατόν τέσσερις καθαρισμούς ακτών μήκους εβδομήντα τριών χιλιομέτρων.

Φυσικά πρώτα σε αριθμό ήταν τα αποτσίγαρα (πενήντα τέσσερις χιλιάδες τετρακόσια είκοσι τρία), κι ακολουθούσαν διάφορα πλαστικά αντικείμενα -με κυρίαρχα τα πλαστικά πώματα μπουκαλιών-, που έχουν προέλευση τον τρόπο αναψυχής στην καθημερινότητα των ανθρώπων.

Δηλαδή ό,τι περισυνέλεξα ως δείγμα στις διακοπές μου: πλαστικά μπουκάλια, καλαμάκια, καπάκια συσκευασιών, πλαστικά κομμάτια σε μέγεθος μικρότερο των 2,5 εκατοστών, συσκευασίες τροφίμων, πλαστικές σακούλες, αλουμινένια κουτιά αναψυκτικών.

Τώρα ποιο είναι το αντίκτυπο των σκουπιδιών μας που καταλήγουν στις θάλασσες, στα οικοσυστήματα, στα πουλιά και εν τέλει σε εμάς;

Τα κομμάτια από φελιζόλ δηλητηριάζουν και πνίγουν ψάρια και πουλιά που το νομίζουν για τροφή και το καταπίνουν.

Το ίδιο και τα μικρά κομμάτια πλαστικών που καταλήγουν ως τροφή στα στομάχια πουλιών, ψαριών και κητωδών.

Και τι έγινε να μου πεις; Δεν θα το μεταβολίσουν; Οχι είναι η απάντηση.

Οχι μόνο δεν θα το μεταβολίσουν, αλλά θα πεθάνουν είτε από πνιγμό (γιατί μπορεί π.χ. η πλαστική σακούλα να φράξει τον πεπτικό τους σωλήνα) είτε από ασιτία, καθώς τους δημιουργείται η αίσθηση πληρότητας στο στομάχι και δεν αναζητούν τροφή.

Και όσον αφορά π.χ. τις χελώνες, μπορεί να μην μπορούν καν να καταδυθούν σε αναζήτηση τροφής, αφού τα πλαστικά συγκρατούν φυσαλίδες αέρα και δημιουργούν άνωση.

Βάση καταγεγραμμένου περιστατικού μέχρι και γεράκια σε ελληνική βραχoνησίδα τάιζαν τους νεοσσούς τους με κομμάτια συσκευασίας προϊόντος.

Τα διαφόρων ειδών απορρίμματα προκαλούν τραυματισμούς στους πληθυσμούς της θάλασσας και τα παγιδεύουν(π.χ δίχτυα, πετονιές) καθιστώντας τα έρμαιο και στους θηρευτές τους, μειώνοντας τις πιθανότητές τους να μπορέσουν να επιβιώσουν.

Τώρα, πώς αφορά αυτό την ανθρώπινη ράτσα; Απλό. Αν καταπιαστούμε μόνο με το θέμα τροφή, τα ψάρια παντός μεγέθους δεν εξαιρούν από το γεύμα τους τα μικροπλαστικά ή μικροσφαιρίδια που πλέουν στις θάλασσες.

Και επειδή τα ψάρια καταναλώνουν και τα ίδια το είδος τους για να ζήσουν κι αφού βρίσκονται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας, κάποια στιγμή είναι απολύτως βέβαιο ότι θα καταλήξουν στο πιάτο μας.

Αλλά θα είναι θρεπτικά για τον οργανισμό μας ή τοξικά;

Οι επιστήμονες φοβούνται ότι τα ψάρια αποτελούν σημαντική πηγή τοξικών ουσιών, αλλά οι επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, αν υπάρχουν, θα φανούν στις επόμενες γενιές και θα το αποδείξουν κατοπινές έρευνες. Καθιστούμε δηλαδή οι ίδιοι τους εαυτούς μας πειραματόζωα στις μελλοντικές έρευνες.

Εύλογα λοιπόν καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι δεν πάει άλλο. Οι θάλασσες πρέπει να καθαριστούν από τα σκουπίδια μας και η μελλοντική ρύπανσή τους θα πρέπει να ελαχιστοποιηθεί με επιλογές και πράξεις.

Αν συνεχίσουμε να ρυπαίνουμε και δεν καθαρίζουμε τις βρομιές μας, θα υπάρξει αντίκτυπος στα οικοσυστήματα, την υγεία μας και -αν πονάει περισσότερο- στις οικονομίες των κρατών.

Ως ανθρωπότητα, τώρα που έχουμε τη γνώση την οποία δεν είχαν οι προηγούμενες γενεές, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τη ζωή μας με περισσότερη αγάπη και σεβασμό.



Σχετικά άρθρα


WP-Backgrounds Lite by InoPlugs Web Design and Juwelier Schönmann 1010 Wien