Aigaio365 > ΠΟΛΙΤΙΚΗ > Λιμενική πολιτική και υποδομές

Λιμενική πολιτική και υποδομές

Νίκος Συρμαλένιος
Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Κυκλάδων

Άρθρο του Νίκου Συρμαλένιου* στην εφημερίδα «ΑΥΓΗ»

Η Ελλάδα κατ’ εξοχήν νησιωτική χώρα, με χιλιάδες χιλιόμετρα ακτογραμμή, είναι απαραίτητο να χαράξει στρατηγική εθνικής λιμενικής πολιτικής. Ταυτόχρονα η γεωπολιτική της θέση απαιτεί λιμάνια οργανωμένα και εξωστρεφή, διαμετακομιστικά κέντρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης και αντίστροφα.

Συζητάμε για ένα λιμενικό σύστημα που αφορά περίπου 1.000 λιμενικές υποδομές σε όλη τη χώρα, σε μια πολύ μεγάλη ακτογραμμή, που κάνει την Ελλάδα μια χώρα με μεγάλη ιδιαιτερότητα, ίσως και μοναδικότητα, σε ό,τι αφορά αυτά τα φυσικά χαρακτηριστικά, και ταυτόχρονα με τις ανάγκες εξυπηρέτησης των αναγκών της οικονομίας και της κοινωνίας.

Κατά συνέπεια ο διαχωρισμός των λιμένων σε διεθνούς, εθνικής, περιφερειακής και τοπικής σημασίας είναι απαραίτητος, στο πλαίσιο βεβαίως ενός αντίστοιχου χωροταξικού σχεδιασμού.

Στη χώρα μας συντελούνται μεγάλες και σημαντικές αλλαγές στην προσπάθεια τα λιμάνια μας, ιδιαίτερα τα μεγάλα λιμάνια (Πειραιάς, Θεσσαλονίκη κ.λπ.) να ανταποκριθούν στον ρόλο τους ως διαμετακομιστικών και εξωστρεφών κέντρων και βεβαίως ταυτόχρονα να ανταποκριθούν στις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες των ακτοπλοϊκών διασυνδέσεων αλλά και της κρουαζιέρας.

Τα μεγάλα λιμάνια ενώθηκαν ή μετατράπηκαν σε Α.Ε. και έγιναν αντικείμενο ιδιωτικοποιήσεων – παραχωρήσεων για να αντιμετωπίσουν κυρίως τον διεθνή ανταγωνισμό. Εδώ πρέπει να διευκρινίσουμε ένα κομβικό και σημαντικό θέμα. Είναι σαφές ότι η ευρωπαϊκή λιμενική πολιτική δεν αναφέρεται σε καθολικές αποκρατικοποιήσεις – ιδιωτικοποιήσεις, αλλά σε παραχωρήσεις ή υποπαραχωρήσεις, είτε πρόκειται για κρατικούς είτε για δημοτικούς λιμένες.

Η χώρα μας και μετά την επαναδιαπραγμάτευση των αρχικών συμβάσεων με την COSCO για τον ΟΛΠ, αλλά και στη Θεσσαλονίκη με τον ΟΛΘ, επιδίωξε -και σε μεγάλο βαθμό το πέτυχε- να κινηθεί σε αυτή τη λογική. Το ίδιο θα ισχύσει και σε ό,τι αφορά τις παραχωρήσεις για τα άλλα μεγάλα λιμάνια. Άλλωστε η δημιουργία της Δημόσιας Αρχής Λιμένων (ΔΑΛ) ως αρχή αντίστοιχη με την ευρωπαϊκή πρακτική (Port Authorities, Autorita del porto), υπηρετεί αυτή τη λογική.

Η Δημόσια Αρχή Λιμένων δημιουργήθηκε με στόχο να παρακολουθεί τις συμβάσεις και ν’ αναφέρει στη Γενική Γραμματεία Λιμένων τυχόν αποκλίσεις, να συνεργάζεται με τους επενδυτές, ώστε το δημόσιο συμφέρον να εξασφαλίζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Όπως επίσης και η μετατροπή της Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων σε ανεξάρτητη αρχή ήταν ένα βήμα προς την κατεύθυνση της βελτίωσης του συστήματος λιμενικής διακυβέρνησης.

Από εκεί κι έπειτα, σε ένα σύνολο 102 φορέων διαχείρισης, έχουμε 74 δημοτικά λιμενικά ταμεία, μερικά εκ των οποίων είναι κερδοφόρα, πλην όμως το σύστημα δεν κρίνεται βιώσιμο, λόγω της αδυναμίας αντιμετώπισης σοβαρών προβλημάτων, όπως η αδυναμία υλοποίησης έργων και απορρόφησης πόρων, κυρίως λόγω μεγάλης υποστελέχωσης και έλλειψης τεχνογνωσίας.

Βεβαίως, σε οποιαδήποτε εναλλακτική επιλογή, η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να εξακολουθεί να συμμετέχει στη διοίκηση και να έχει αποφασιστικό ρόλο στη διαχείριση των λιμανιών, ενώ επίσης πρέπει να έχει καθοριστικό ρόλο στον ενδεχόμενο επανασχεδιασμό της χωροθέτησης των λιμανιών και στην εκπόνηση των master plans ώστε να γίνουν αποδοτικότερα, αλλά κυρίως πιο χρήσιμα στις τοπικές κοινωνίες.

Παράλληλα όμως δεν μπορούμε να περιμένουμε την ολοκλήρωση της αρχιτεκτονικής του λιμενικού συστήματος για να δούμε τι θα κάνουμε το επόμενο διάστημα. Είναι αναγκαίο να δώσουμε εργαλεία στους οργανισμούς λιμένων και στα λιμενικά ταμεία για να μπορέσουν να λειτουργήσουν. Στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο πέρασε τον Νόμο 4504/17 τον περασμένο Νοέμβριο, που δίνει σημαντικά εργαλεία στα λιμενικά ταμεία για να λειτουργήσουν.

Ο νόμος δίνει τη δυνατότητα νομιμοποίησης λιμενικών εγκαταστάσεων, οι οποίες έχουν κατασκευαστεί όχι με νομότυπες διαδικασίες. Προβλέπεται λοιπόν η δυνατότητα εκτέλεσης αναγκαίων τεχνικών εργασιών συντήρησης με απλοποιημένες διαδικασίες, ώστε σε περίπτωση κινδύνου να μπορούν με μία εισήγηση του λιμενάρχη και απόφαση του φορέα ή και του γενικού γραμματέα Λιμένων να γίνονται γρήγορα έργα που να αποκαθιστούν ζημιές οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή των ανθρώπων.

Τα λιμάνια και οι συνδυασμένες μεταφορές

Η οργάνωση του λιμενικού συστήματος της χώρας για υποδομές, η δημιουργία του κατάλληλου πλαισίου και οι προϋποθέσεις για τη προσέλκυση επενδύσεων και τα θέματα ασφαλείας των λιμένων αποτελούν κρίσιμους παράγοντες για την αναβάθμισή τους με δράσεις και νομοθετικές πρωτοβουλίες που να λαμβάνουν υπόψη τις γεωγραφικές, αναπτυξιακές, οικονομικές και κοινωνικές ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής, αλλά κυρίως με ενέργειες που να ενεργοποιούν τους κατάλληλους μηχανισμούς και ελέγχους και τη χρηματοδότηση των έργων γι’ αυτή την αναβάθμιση.

Κατά συνέπεια, όταν μιλάμε για λιμάνια, μιλάμε στο πλαίσιο των συνδυασμένων μεταφορών και πώς τελικά μπορούμε να αξιοποιήσουμε αυτόν τον φυσικό πλούτο που έχει η χώρα είτε στη νησιωτική περιφέρεια είτε στον ηπειρωτικό κορμό.
Θα έλεγα ότι, παρά τις αντιξοότητες ή και τα ελλείμματα πολλών χρόνων, βρισκόμαστε σε μία καλή περίοδο από άποψη λιμενικών υποδομών και έργων που ολοκληρώθηκαν ή βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά και ταυτόχρονα πολιτικών συνδυασμένων μεταφορών γύρω από τα λιμάνια.

Ενδεικτικά, ολοκληρώθηκε στο λιμάνι των Πατρών το 3 Α τμήμα της πρώτης φάσης, ένα έργο προϋπολογισμού 47 εκατ. ευρώ που παραδόθηκε στις 31.12.2017. Ολοκληρώθηκαν τα έργα στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης στις 9/6/2017, ένα έργο προϋπολογισμού σχεδόν στα 20 εκατ. ευρώ, το οποίο δίνει τη δυνατότητα πλέον στο λιμάνι τη Αλεξανδρούπολης να ανταποκριθεί στον γεωστρατηγικό του ρόλο και τη δυνατότητα που έχει όχι μόνο στις εμπορευματικές μεταφορές, αλλά και στο LNG και στη μεταφορά και διακίνηση υγροποιημένου φυσικού αερίου, αλλά και στα logistics. Ολοκληρώθηκαν επίσης τα έργα στην πρώτη φάση του λιμανιού της Καβάλας προϋπολογισμού 7,5 εκατ. ευρώ στις 9.5.2017 και το λιμάνι της Μυκόνου, έργο προϋπολογισμού 5.300.000, στις 16.2.2017. Ταυτόχρονα σε διεθνούς σημασίας λιμένες βρίσκονται σε εξέλιξη σημαντικά έργα.

Πρώτον, θα αναφέρω τις δύο φάσεις του λιμανιού της Ηγουμενίτσας, τη δεύτερη φάση του λιμένα της Καβάλας και μία σειρά άλλων έργων τα οποία πλέον αναβαθμίζουν συνολικά το λιμενικό δίκτυο της χώρας όχι μόνο ως έργα αυτά καθεαυτά εντός των λιμένων, αλλά στο πλαίσιο των συνδυασμένων μεταφορών, αφού με την παράδοση των κρίσιμων και μεγάλων οδικών αξόνων Ιονίας Οδού, Ολυμπίας Οδού κ.λπ., αλλά και με την επέκταση του σιδηρόδρομου από την Αθήνα μέχρι την Πάτρα, δημιουργείται μια συνολική αναβάθμιση με επίκεντρο τις λιμένες υποδομές.

Σε σχέση με τις πολιτικές που αφορούν τις υποδομές στον λιμενικό χώρο, θα πρέπει να πούμε ότι η ομάδα που έχει συσταθεί ανάμεσα στα συναρμόδια υπουργεία, το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και τη ΜΟΔ (Μονάδα Οικονομικής Διαχείρισης), έχει υποβοηθήσει ουσιαστικά μικρούς νησιωτικούς δήμους, σε έργα τα οποία οι ίδιοι δεν μπορούν να εκτελέσουν.

Στο πλαίσιο αυτό χρηματοδοτούνται και υποστηρίζονται παρεμβάσεις σε λιμάνια πολλών μικρών νησιών, όπως οι Λειψοί, η Πάτμος, η Αμοργός, η Δονούσα, ενώ αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη άνω των 27 τέτοιων έργων σε όλη τη χώρα, «μικρού χαρακτήρα έργα», για τα οποία οι δήμοι και τα δημοτικά λιμενικά ταμεία δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν, ακριβώς λόγω της ανεπαρκούς τεχνικής στελέχωσης, της έλλειψης προσωπικού, αλλά και της έλλειψης τεχνογνωσίας πάνω σε τέτοιες παρεμβάσεις.

Με αυτή λοιπόν τη δομή, που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας και του υπουργείου Υποδομών με συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, έχει αποκατασταθεί ένα επαρκές δίκτυο παρεμβάσεων σε όλη τη νησιωτική χώρα, που αναβαθμίζουν τη ζωή των τοπικών κοινωνιών στα νησιά και ταυτόχρονα ενδυναμώνουν την επικοινωνία με την ενδοχώρα.

Τέλος, ένα μεγάλο ζήτημα που αφορά τις λιμενικές μας υποδομές είναι η προστασία τους. Για παράδειγμα, στον σεισμό στο λιμάνι της Κω διαπιστώθηκε ότι οι φθορές και οι ζημιές που υπήρχαν στο λιμάνι δεν προέρχονται κατά κύριο λόγο από αυτόν καθεαυτόν τον σεισμό, αλλά είναι χρόνια φαινόμενα τα οποία είχαν αφεθεί χωρίς συντήρηση, χωρίς παρακολούθηση κ.λπ., τα οποία απλά ο σεισμός δυνάμωσε.

Αυτό το φαινόμενο παρατηρείται σε πάρα πολλά λιμάνια, άρα ένα μεγάλο μέλημα θα πρέπει να είναι η πρόληψη της προστασίας από φυσικές καταστροφές, με τη διενέργεια τακτικών και έκτακτων ελέγχων. Κάτι τέτοιο μέχρι σήμερα δεν υπήρχε θεσμοθετημένο στη χώρα και θα πρέπει να μας απασχολήσει εντατικά το επόμενο διάστημα.

* Ο Νίκος Συρμαλένιος είναι βουλευτής Κυκλάδων του ΣΥΡΙΖΑ. Το παρόν κείμενο βασίζεται στην εισήγησή του κατά την συνεδρίαση της Επιτροπής Περιφερειών της Βουλής την 1η Νοεμβρίου 2018



Σχετικά άρθρα


WP-Backgrounds Lite by InoPlugs Web Design and Juwelier Schönmann 1010 Wien